Żyjąc w epoce pełnej internetowych mediów społecznościowych, których funkcjonowanie opiera się na publikacji i rozpowszechnianiu zdjęć niejednokrotnie zadajemy sobie pytanie o ochronę wizerunku w przestrzeni publicznej, w tym w sieci, zwłaszcza jeżeli inna osoba nagle opublikuje bez naszej wiedzy i zgody fotografię, na której jesteśmy i to niekoniecznie w korzystnej odsłonie. W takich sytuacjach nie jesteśmy bezsilni – nasz wizerunek jest chroniony prawnie na kilku płaszczyznach.

Po pierwsze, wizerunek stanowi dobro osobiste i chroniony jest przepisami kodeksu cywilnego z art. 23 i 24 i to niezależnie od ochrony wynikającej z innych przepisów prawa. Odpowiedzialność cywilna w tym zakresie obejmuje kilka aspektów, w tym: zaniechania bezprawnego działania naruszającego, dopełnienia przez naruszającego czynności potrzebnych do usunięcia skutków jego działania (w szczególności złożenie oświadczenie odpowiedniej treścii w odpowiedniej formie, np. o przeprosinach) zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny, a także naprawienia szkody.

Po drugie, wizerunek niewątpliwie umożliwia zidentyfikowanie osoby fizycznej, wobec tego stanowi danę osobową w rozumieniu art. 4 pkt 1 RODO, skutkiem czego podlega ochronie przewidzianej dla danych osobowych. Mało tego, mając na względzie brzmienie art. 4 pkt 14 RODO wizerunek w pewnych sytuacjach można nawet kwalifikować jako dane biometryczną, podlegającą szczególnej ochronie. Zasadniczo w obszarze danych osobowych bez naszej zgody nikt nie może przetwarzać naszych danych osobowych (oczywiście poza przewidzianymi wyjątkami), a w razie stwierdzenia takiego przetwarzania możemy nie tylko się temu sprzeciwić, ale także korzystać z możliwości wystąpienia do właściwych organów (kompetentnych do wymierzania kar w tym zakresie), czy – na podstawie art. 82 RODO – wystąpić o odszkodowanie.

Po trzecie, również przepisy ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych przewidują ochronę – zgodnie z nimi dla legalnego rozpowszechniania wizerunku niezbędne jest zezwolenie osoby na niej przedstawionej. Są od tego przewidziane jednak wyjątki obejmujące rozpowszechnianie wizerunku:- gdy osoba, której wizerunek jest rozpowszechniany, otrzymała wynagrodzenie za pozowanie,- osoby powszechnie znanej, jeżeli wizerunek wykonano w związku z pełnieniem przez nią funkcji publicznych, w szczególności politycznych, społecznych, zawodowych- osoby stanowiącej jedynie szczegół całości takiej jak zgromadzenie, krajobraz, publiczna impreza.
Odpowiedzialność prawnoautorska w tym zakresie obejmuje możliwość żądania: zaniechania działania naruszającego, dopełnienia przez naruszającego czynności potrzebnych do usunięcia skutków jego działania (w szczególności złożenie oświadczenie odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie, np. o przeprosinach), zadośćuczynienia pieniężnego lub zapłaty odpowiedniej sumy pieniężnej na wskazany cel społeczny. Roszczeń tych nie można dochodzić po upływie dwudziestu lat od śmierci osoby, której wizerunek był rozpowszechniany. W pewnym zakresie wykorzystywanie cudzego wizerunku może również wyczerpywać znamiona czynu zabronionego – kodeks karny przewiduje typy przestępstw polegające na chociażby na podszywaniu się pod inną osobę (art. 190a § 2 k.k.) czy utrwalanie osoby podczas aktu seksualnego (art. 191a k.k.)

Warto zwrócić uwagę, że nie jest ani bezprawne ani zakazane robienie komuś zdjęć do czasu aż tych zdjęć bez zgody takiej osoby się nie upubliczni, ani też jeżeli zdjęcia te nie obrazują czynności seksualnych.